Het Nederlands imperialisme en kolonialisme in het moderne Indonesische kinder- en jeugdboek 7
26. Titelbeschrijving
"Proklamasi 17 augustus 1945"= Proclamatie op 17 augustus 1945; is geschreven door Deddy Armand in de serie "Historische dagen" en bestemd voor jongeren van 14/15 jaar en ouder. De uitgever is P.T. Garuda Metropolitan Press- Jakarta en het betreft de 1e druk van augustus 1984; het kost Rp.1500,-.
Inhoudsbeschrijving
In het 'Voorwoord' wordt er op gewezen, dat de kloof tussen de jonge generaties en die uit de oorlogstijd, die de vrijheid bevocht op de kolonisator erg groot is.
Onze voorouders komen uit Achter- Indie en verspreidden zich over onze Archipel. Aan de stranden wonen sterke zeevarenden. Die tijd was een gouden tijd van een klassieke rijkdom. Door de grote vooruitgang van de beschaving ontstaan vorstendommen in onze eilanden- wereld.
Er volgt een bespreking van sinds 400: aanvankelijk waren er Hindoerijkjes. De macht van Sriwijaya bv. reikte tot in Cambodya; in die tijd wordt de Borobudur gebouwd. Airlangga bedijkt de Brantas en gebruikt het water voor irrigatie. Gaja Mada verenigt het hele eiland onder Majapahit. Na de dood van Hayam Wuruk komt de Islam.
In 1511 doen de Portugezen een aanval op het vorstendom Semenanging Melayu; zij willen de zeeweg naar de Molukken openen. Bij Sunda Kelapa worden zij verslagen door Fatahillah; deze bouwt Jacatra.
De kooplieden van de VOC noemen ons eilandenrijk Oost- Indie en verdrijven de Portugezen. Pieter Both verslaat tweemaal Mataram. De zwager van de sultan van Banten kiest de zijde van de Hollanders; 'zulke mensen zijn bereid hun land te verkopen.'
Daarna komt Untung Surapati te sprake.
In 1799 neemt de regering van Holland de machtspositie van de VOC in de Archipel over.
Verzetshaarden elders in de Archipel: Pattimura en Martha Christina Tiyahaku in de Molukken; Imam Boncol in Minangkabau; Nyi Ageng Serang en Pangeran Diponegoro op Midden- Java; op Kalimantan Pangeran Antasari; in Aceh vele edelen, die 'door hun dood anderen opwekken tot verzet'. In Batak is het Si Singamangaraja en in Jambi sultan Thaka Syaifuddin.
Aan het einde van de 19e eeuw kunnen Indonesische jongeren hoger onderwijs volgen; daardoor ontwaakt het nationalisme. Japan verslaat Rusland; de organisatie Sudi Utomo wordt opgericht. Dan vinden arrestaties plaats; 1300 mensen worden verbannen, oa. naar Digoel op Irian.
Op 20 oktober 1928 wordt op een congres in Jakarta geformuleerd: een land- een volk- een taal. Het volkslied wordt het 'Indonesia raya' en de componist is Wage Rudolf Supratman.
Japan begint de oorlog in Oost- Azie en stoot door naar het zuiden; op 8 maart 1942 geven de Hollanders zich over. Later richten de Japanners de PETA op. Maar Japan wordt steeds meer
een kolonisator; denk aan de romusha's. In 1945 richten de Indonesiers, met toestemming van Japan, de 'Bond tot voorbereiding van de Vrijheid' op.
Op 29 met 1945 formuleert Mohamed Yamin de 5 principes voor een onafhankelijk Indonesie; op 1 juni geeft ir. Sukarno daar de naam Pancasila aan.
Op 14 augustus capituleert Japan; op aandringen van Sutan Sjahrir en jongeren als PETA- leden leest Ir. Sukarno, samen met drs. Mohamed Hatta, in aanwezigheid van hun families, de vrijheidsproclamatie voor op Jl. Pegangsaan Timur 56. De vrijheid die wij erven moet dan inhoud krijgen. De jonge generatie, die niet geengageerd is, kan niet de grootheid van het land
erven.
Illustraties
Op het omslag staan tegen de achtergrond van de Indonesische vlag Sukarno en Hatta, terwijl in de voorgrond gevechtssituaties uit de geschiedenis zijn getekend. Dezelfde plaat keert terug na het 'Voorwoord', maar dan met de afgedrukte proclamatie; in vertaling:
Proclamatie
Door deze verklaren wij, volk van Indonesie, de vrijheid
van Indonesie...
Jakarta, 17 augustus 1945
In de naam van het volk van Indonesie
Sukarno- Hatta
Daarna volgen illustraties over de opeenvolgende periodes en strijdtonelen in de diverse regio's van Indonesie; een plaat over het concentratie- kamp in Boven- Digoel, een realistische plaat over de behandeling door Japanners van romusha's en het plechtige moment van de proclamatie.
Commentaar
De Nederlandse aanwezigheid wordt konsekwent in een kader van imperialisme en kolonialisme gebracht, evenals de onderwijspolitiek. Het leger is het instrument om die aanwezigheid te handhaven. Dat geldt ook voor Japan; wel is er een groot verschil in de verbeelding van de wrede behandeling van de romusha's en het beeld van het concentratiekamp in Boven- Digoel. Gemeenschappelijk is, dat Nederland en Japan het gevaar van buitenaf vormen, waardoor de Indonesische identiteit wordt bedreigd.
Interessant is de betekenis van de vorstenhoven voor de ontwikkeling van die identiteit.De uitstraling van deze vorstenhoven was nog voelbaar op de indrukwekkende tentoonstelling "Seni Kraton Indonesia": Kunst uit de kratons van Indonesie"(1). Zij riep gevoelens op van herkenning met de klassieke tentoonstellingen over de kunstschatten uit Griekenland, Egypte, Thracie, enz.
Een zwakke kant in het boekje vind ik het ontbreken van relaties tussen de opstanden in de verschillende delen van de Archipel, die niet alleen in de ruimte ver uit elkaar liggen, bv. Aceh en de Molukken, maar bovendien in de tijd door eeuwen gescheiden zijn. Het boekje brengt onbedoeld aan het licht, dat er in de Archipel, die zich naar Europese maatstaven uitstrekt van Ierland tot voorbij Moskou, grote onderhuidse spanningen kunnen bestaan. Door uitvoerig in te gaan op de gemeenschappelijke etnische, Maleise oorsprong van de bevolking wordt indirect erkend, dat de Papoea's een andere etnische oorsprong hebben.
Een tweede beperking is, dat Armand geen geschiedenis van de Pancasila geeft, dat hij niet ingaat op de wortels er van in de Indonesische cultuur. Met het anti- imperialistische en anti- kolonialistische kader vormt Indonesie geen uitzondering in de volkerengemeenschap. Maar juist vanuit de Pancasila kan het een eigen bijdrage leveren in de universele, planetaire cultuur.
De grote aandacht voor 'nation- building', ook via kinder- en jeugdboeken, kan verklaard worden uit het inzicht bij de overheden, dat het gevaar reeel is, dat door middelpuntvliedende krachten de staat uiteen kan vallen.
Aanduiding van de thematiek
Informatieve thema's : 1.2. een goed staatsburger worden
1.4. nation- building
27. Titelbeschrijving
"Album 90 Pahlawan Nasional" dan sajaharal Perjuangannya= Album van 90 Nationale Helden en de geschiedenis van hun strijd; is uitgegeven door Bahtera Jaya- Jakarta, met medewerking van o.m. de ministeries van Oorlog en Sociale Zaken in Indonesie. Het is bestemd voor jongeren van 14 jr. en ouder; de uitgave is de 4e druk van 1989 en kost Rp. 3200,-.
Inhoudsbeschrijving
Het boek begint met 2 motto's, waarvan het tweede luidt:"Een volk is groot, als het de verdiensten van zijn helden waardeert". In het 'Voorwoord' bij de 1e druk schrijft de uitgever, dat de bedoeling van het Album is om de waarden van het heldendom in stand te houden. Alleen zij staan in het Album, die officieel erkend zijn en de titel "Pahlawan Nasional" ontvangen hebben op basis van een brief van de President van de Republiek Indonesia.
De ziel van het heldendom zal zich zelf in elke tijd bewijzen: vroeger- nu en later. Moge dit boek nuttig zijn bij het opgroeien van de komende generaties in de idealen, vaderlandsliefde en de identiteit van de volledige Pancasila.
Het boek bevat sinds de 4e druk de korte levensgeschiedenis en de strijd van 91 nationale helden uit de 17e, 18e, 19e en 20e eeuw. De helden- galerij omvat mannen en vrouwen, zowel vrijhedsstrijders als mensen uit de gezondheidszorg, onderwijs, de politieke partijen uit de koloniale tijd; m.a.w. mannen en vrouwen die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de vrijheid de eeuwen door en voor de ontwikkeling van de cultuur in Indonesie.
Illustraties
Het kloeke boek vertoont op het omslag de foto's en portretten van o.m. Kartini en de legendarische generaal Sudirman. De reproducties van de foto's en de protretten in het boek zijn van zeer matige kwaliteit.
Commentaar
Het Album beoogt geen persoonsverheerlijking, maar het aanreiken van identificatie- modellen voor jongeren van belangrijke cultuurdragers uit de geschiedenis van de Archipel. Het boek beoogt ondersteunend te werken bij de ontwikkeling van 'nation- building'.
De publikatie is niet uitzonderlijk; ook in Nederlandse geschiedenisboeken komen belangrijke cultuurdragers uit verleden en heden aan de orde; om enkele voorbeelden te noemen: Jacoba van Beieren, Michiel de Ruyter, Leghwater, Christiaan Huygens, Boerhaave Fruin, Thorbecke, Huizinga, koningin Wilhelmina.
Opmerkelijk is een analogie tussen beide landen: in Nederland wordt door de terugblik op cultuurdragers de indruk gewekt van een politieke en staatkundige eenheid in de M.E. en de volgende eeuwen, die er in feite nog niet was: de gewesten waren heel zelfstandig en hadden hun eigen belangen. Datzelfde verschijnsel doet zich ook voor in dit Album: de verschillende rijken in de Archipel waren soms zelfs volstrekt tegengesteld gericht. Toch wordt vanuit het moderne perspectief een Indonesische identiteit gesuggereerd, die er in de voorgaande eeuwen (nog) niet was. Deze indruk wordt bovendien versterkt. doordat de cultuurdragers gepresenteerd worden in het kader van de Pancasila; zie ook de inhoudsbeschrijving bij nr. 26.
Ik mis in het Pantheon belangrijke figuren uit de kunsten, zoals de dichter Chairal Anwar.
Maar de doelstelling van het Album is respectabel en helder: aan de jonge generaties tonen, dat het gelaat van een volk wordt bepaald door de kwaliteiten van zijn beoefenaars van wetenschappen, kunsten, politiek. Het accent ligt bij de jonge Indonesische natie begrijpelijk op de vrijheidsstrijd, de strijd tegen imperialisme en kolonialisme.
Tekenend is echter weer het ontbreken van Papoea- vertegenwoordigers. Daarmee wordt ongewild erkend, dat deze volken los staan van de andere bewoners van de Archipel en een eigen geschiedenis en identiteit hebben, die zij ook binnen de moderne, Indonesische context willen handhaven. De aanwezigheid van de Javaan Yosaphat Sudarso, die in 1962 omkwam in de Laut Aru tijdens een treffen met een Nederlands fregat, accentueert het Java- centrisme
slechts.
Aanduiding van de thematiek
Politieke thema's : 2.2. nationale helden
"Proklamasi 17 augustus 1945"= Proclamatie op 17 augustus 1945; is geschreven door Deddy Armand in de serie "Historische dagen" en bestemd voor jongeren van 14/15 jaar en ouder. De uitgever is P.T. Garuda Metropolitan Press- Jakarta en het betreft de 1e druk van augustus 1984; het kost Rp.1500,-.
Inhoudsbeschrijving
In het 'Voorwoord' wordt er op gewezen, dat de kloof tussen de jonge generaties en die uit de oorlogstijd, die de vrijheid bevocht op de kolonisator erg groot is.
Onze voorouders komen uit Achter- Indie en verspreidden zich over onze Archipel. Aan de stranden wonen sterke zeevarenden. Die tijd was een gouden tijd van een klassieke rijkdom. Door de grote vooruitgang van de beschaving ontstaan vorstendommen in onze eilanden- wereld.
Er volgt een bespreking van sinds 400: aanvankelijk waren er Hindoerijkjes. De macht van Sriwijaya bv. reikte tot in Cambodya; in die tijd wordt de Borobudur gebouwd. Airlangga bedijkt de Brantas en gebruikt het water voor irrigatie. Gaja Mada verenigt het hele eiland onder Majapahit. Na de dood van Hayam Wuruk komt de Islam.
In 1511 doen de Portugezen een aanval op het vorstendom Semenanging Melayu; zij willen de zeeweg naar de Molukken openen. Bij Sunda Kelapa worden zij verslagen door Fatahillah; deze bouwt Jacatra.
De kooplieden van de VOC noemen ons eilandenrijk Oost- Indie en verdrijven de Portugezen. Pieter Both verslaat tweemaal Mataram. De zwager van de sultan van Banten kiest de zijde van de Hollanders; 'zulke mensen zijn bereid hun land te verkopen.'
Daarna komt Untung Surapati te sprake.
In 1799 neemt de regering van Holland de machtspositie van de VOC in de Archipel over.
Verzetshaarden elders in de Archipel: Pattimura en Martha Christina Tiyahaku in de Molukken; Imam Boncol in Minangkabau; Nyi Ageng Serang en Pangeran Diponegoro op Midden- Java; op Kalimantan Pangeran Antasari; in Aceh vele edelen, die 'door hun dood anderen opwekken tot verzet'. In Batak is het Si Singamangaraja en in Jambi sultan Thaka Syaifuddin.
Aan het einde van de 19e eeuw kunnen Indonesische jongeren hoger onderwijs volgen; daardoor ontwaakt het nationalisme. Japan verslaat Rusland; de organisatie Sudi Utomo wordt opgericht. Dan vinden arrestaties plaats; 1300 mensen worden verbannen, oa. naar Digoel op Irian.
Op 20 oktober 1928 wordt op een congres in Jakarta geformuleerd: een land- een volk- een taal. Het volkslied wordt het 'Indonesia raya' en de componist is Wage Rudolf Supratman.
Japan begint de oorlog in Oost- Azie en stoot door naar het zuiden; op 8 maart 1942 geven de Hollanders zich over. Later richten de Japanners de PETA op. Maar Japan wordt steeds meer
een kolonisator; denk aan de romusha's. In 1945 richten de Indonesiers, met toestemming van Japan, de 'Bond tot voorbereiding van de Vrijheid' op.
Op 29 met 1945 formuleert Mohamed Yamin de 5 principes voor een onafhankelijk Indonesie; op 1 juni geeft ir. Sukarno daar de naam Pancasila aan.
Op 14 augustus capituleert Japan; op aandringen van Sutan Sjahrir en jongeren als PETA- leden leest Ir. Sukarno, samen met drs. Mohamed Hatta, in aanwezigheid van hun families, de vrijheidsproclamatie voor op Jl. Pegangsaan Timur 56. De vrijheid die wij erven moet dan inhoud krijgen. De jonge generatie, die niet geengageerd is, kan niet de grootheid van het land
erven.
Illustraties
Op het omslag staan tegen de achtergrond van de Indonesische vlag Sukarno en Hatta, terwijl in de voorgrond gevechtssituaties uit de geschiedenis zijn getekend. Dezelfde plaat keert terug na het 'Voorwoord', maar dan met de afgedrukte proclamatie; in vertaling:
Proclamatie
Door deze verklaren wij, volk van Indonesie, de vrijheid
van Indonesie...
Jakarta, 17 augustus 1945
In de naam van het volk van Indonesie
Sukarno- Hatta
Daarna volgen illustraties over de opeenvolgende periodes en strijdtonelen in de diverse regio's van Indonesie; een plaat over het concentratie- kamp in Boven- Digoel, een realistische plaat over de behandeling door Japanners van romusha's en het plechtige moment van de proclamatie.
Commentaar
De Nederlandse aanwezigheid wordt konsekwent in een kader van imperialisme en kolonialisme gebracht, evenals de onderwijspolitiek. Het leger is het instrument om die aanwezigheid te handhaven. Dat geldt ook voor Japan; wel is er een groot verschil in de verbeelding van de wrede behandeling van de romusha's en het beeld van het concentratiekamp in Boven- Digoel. Gemeenschappelijk is, dat Nederland en Japan het gevaar van buitenaf vormen, waardoor de Indonesische identiteit wordt bedreigd.
Interessant is de betekenis van de vorstenhoven voor de ontwikkeling van die identiteit.De uitstraling van deze vorstenhoven was nog voelbaar op de indrukwekkende tentoonstelling "Seni Kraton Indonesia": Kunst uit de kratons van Indonesie"(1). Zij riep gevoelens op van herkenning met de klassieke tentoonstellingen over de kunstschatten uit Griekenland, Egypte, Thracie, enz.
Een zwakke kant in het boekje vind ik het ontbreken van relaties tussen de opstanden in de verschillende delen van de Archipel, die niet alleen in de ruimte ver uit elkaar liggen, bv. Aceh en de Molukken, maar bovendien in de tijd door eeuwen gescheiden zijn. Het boekje brengt onbedoeld aan het licht, dat er in de Archipel, die zich naar Europese maatstaven uitstrekt van Ierland tot voorbij Moskou, grote onderhuidse spanningen kunnen bestaan. Door uitvoerig in te gaan op de gemeenschappelijke etnische, Maleise oorsprong van de bevolking wordt indirect erkend, dat de Papoea's een andere etnische oorsprong hebben.
Een tweede beperking is, dat Armand geen geschiedenis van de Pancasila geeft, dat hij niet ingaat op de wortels er van in de Indonesische cultuur. Met het anti- imperialistische en anti- kolonialistische kader vormt Indonesie geen uitzondering in de volkerengemeenschap. Maar juist vanuit de Pancasila kan het een eigen bijdrage leveren in de universele, planetaire cultuur.
De grote aandacht voor 'nation- building', ook via kinder- en jeugdboeken, kan verklaard worden uit het inzicht bij de overheden, dat het gevaar reeel is, dat door middelpuntvliedende krachten de staat uiteen kan vallen.
Aanduiding van de thematiek
Informatieve thema's : 1.2. een goed staatsburger worden
1.4. nation- building
27. Titelbeschrijving
"Album 90 Pahlawan Nasional" dan sajaharal Perjuangannya= Album van 90 Nationale Helden en de geschiedenis van hun strijd; is uitgegeven door Bahtera Jaya- Jakarta, met medewerking van o.m. de ministeries van Oorlog en Sociale Zaken in Indonesie. Het is bestemd voor jongeren van 14 jr. en ouder; de uitgave is de 4e druk van 1989 en kost Rp. 3200,-.
Inhoudsbeschrijving
Het boek begint met 2 motto's, waarvan het tweede luidt:"Een volk is groot, als het de verdiensten van zijn helden waardeert". In het 'Voorwoord' bij de 1e druk schrijft de uitgever, dat de bedoeling van het Album is om de waarden van het heldendom in stand te houden. Alleen zij staan in het Album, die officieel erkend zijn en de titel "Pahlawan Nasional" ontvangen hebben op basis van een brief van de President van de Republiek Indonesia.
De ziel van het heldendom zal zich zelf in elke tijd bewijzen: vroeger- nu en later. Moge dit boek nuttig zijn bij het opgroeien van de komende generaties in de idealen, vaderlandsliefde en de identiteit van de volledige Pancasila.
Het boek bevat sinds de 4e druk de korte levensgeschiedenis en de strijd van 91 nationale helden uit de 17e, 18e, 19e en 20e eeuw. De helden- galerij omvat mannen en vrouwen, zowel vrijhedsstrijders als mensen uit de gezondheidszorg, onderwijs, de politieke partijen uit de koloniale tijd; m.a.w. mannen en vrouwen die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de vrijheid de eeuwen door en voor de ontwikkeling van de cultuur in Indonesie.
Illustraties
Het kloeke boek vertoont op het omslag de foto's en portretten van o.m. Kartini en de legendarische generaal Sudirman. De reproducties van de foto's en de protretten in het boek zijn van zeer matige kwaliteit.
Commentaar
Het Album beoogt geen persoonsverheerlijking, maar het aanreiken van identificatie- modellen voor jongeren van belangrijke cultuurdragers uit de geschiedenis van de Archipel. Het boek beoogt ondersteunend te werken bij de ontwikkeling van 'nation- building'.
De publikatie is niet uitzonderlijk; ook in Nederlandse geschiedenisboeken komen belangrijke cultuurdragers uit verleden en heden aan de orde; om enkele voorbeelden te noemen: Jacoba van Beieren, Michiel de Ruyter, Leghwater, Christiaan Huygens, Boerhaave Fruin, Thorbecke, Huizinga, koningin Wilhelmina.
Opmerkelijk is een analogie tussen beide landen: in Nederland wordt door de terugblik op cultuurdragers de indruk gewekt van een politieke en staatkundige eenheid in de M.E. en de volgende eeuwen, die er in feite nog niet was: de gewesten waren heel zelfstandig en hadden hun eigen belangen. Datzelfde verschijnsel doet zich ook voor in dit Album: de verschillende rijken in de Archipel waren soms zelfs volstrekt tegengesteld gericht. Toch wordt vanuit het moderne perspectief een Indonesische identiteit gesuggereerd, die er in de voorgaande eeuwen (nog) niet was. Deze indruk wordt bovendien versterkt. doordat de cultuurdragers gepresenteerd worden in het kader van de Pancasila; zie ook de inhoudsbeschrijving bij nr. 26.
Ik mis in het Pantheon belangrijke figuren uit de kunsten, zoals de dichter Chairal Anwar.
Maar de doelstelling van het Album is respectabel en helder: aan de jonge generaties tonen, dat het gelaat van een volk wordt bepaald door de kwaliteiten van zijn beoefenaars van wetenschappen, kunsten, politiek. Het accent ligt bij de jonge Indonesische natie begrijpelijk op de vrijheidsstrijd, de strijd tegen imperialisme en kolonialisme.
Tekenend is echter weer het ontbreken van Papoea- vertegenwoordigers. Daarmee wordt ongewild erkend, dat deze volken los staan van de andere bewoners van de Archipel en een eigen geschiedenis en identiteit hebben, die zij ook binnen de moderne, Indonesische context willen handhaven. De aanwezigheid van de Javaan Yosaphat Sudarso, die in 1962 omkwam in de Laut Aru tijdens een treffen met een Nederlands fregat, accentueert het Java- centrisme
slechts.
Aanduiding van de thematiek
Politieke thema's : 2.2. nationale helden
posted by Piet Buddingh' @ 1:43 AM
0 Comments:
Post a Comment
<< Home